Heb je je ooit afgevraagd waarom het dreigende geluid van onweer sommige van ons de stuipen op het lijf jaagt, terwijl anderen het als rustgevend ervaren? Onweer is een fascinerend natuurfenomeen, maar voor veel mensen – zowel kinderen als volwassenen – is het een bron van angst. En guess what? Daar zijn heel wat redenen voor!
Wat is onweer eigenlijk?
Onweer is een natuurlijk weersverschijnsel dat gepaard gaat met bliksem en donder. Hier volgt een korte uitleg over het fenomeen:
Bliksem
Bliksem is een felle elektrostatische ontlading die wordt veroorzaakt door een verschil in elektrische lading binnen een wolk of tussen een wolk en de grond. In de ontwikkeling van een onweersbui kunnen deeltjes in de wolk (zoals ijskristallen en waterdruppels) met elkaar botsen, wat leidt tot een scheiding van elektrische lading. Hierdoor ontstaat een positief geladen gebied en een negatief geladen gebied binnen de wolk.
Wanneer het spanningsverschil tussen deze geladen gebieden groot genoeg wordt, komt het tot een plotselinge elektrische ontlading: de bliksem. Deze ontlading kan plaatsvinden binnen een wolk (wolkbliksem), tussen twee wolken (wolk-wolkbliksem) of tussen een wolk en de grond (wolk-grondbliksem).
Bliksem is niet alleen zichtbaar als een felle flits, maar het genereert ook een enorme hoeveelheid warmte, waardoor de lucht eromheen in een fractie van een seconde wordt verwarmd tot temperaturen van rond de 30.000 °C.
Donder
De plotselinge en intense verwarming van de lucht door de bliksem veroorzaakt een snelle uitzetting van die lucht. Dit resulteert in een schokgolf die zich door de lucht verplaatst als geluid: de donder. Omdat licht sneller reist dan geluid, zie je de bliksemflits meestal voordat je de donder hoort.
De tijd tussen het zien van de bliksem en het horen van de donder kan worden gebruikt om een ruwe schatting te maken van de afstand van de bliksem. Elke 3 seconden tussen flits en donder komt ongeveer overeen met een afstand van 1 kilometer.
Begeleidende verschijnselen
Onweersbuien kunnen ook gepaard gaan met andere weersverschijnselen, zoals zware regen, hagel, windstoten en in zeldzame gevallen tornado’s. De aanwezigheid van onweer kan een indicatie zijn van onstabiele luchtmassa’s in de atmosfeer en kan zowel in warme als in koude seizoenen voorkomen. Onweer kan potentieel gevaarlijk zijn, vooral door blikseminslagen, dus het is belangrijk om veilig te blijven en schuilplaatsen te zoeken tijdens onweersbuien.
Hoe gevaarlijk is onweer?
Onweer kan gevaarlijk zijn om meerdere redenen:
Blikseminslagen
Deze kunnen leiden tot directe verwondingen of zelfs de dood bij mensen en dieren. Daarnaast kunnen inslagen brand veroorzaken in gebouwen, bomen of andere structuren.
Zware regenval
Onweersbuien kunnen gepaard gaan met heftige regen, wat kan leiden tot plotselinge overstromingen, met name in laaggelegen gebieden.
Hagel
Onweersbuien kunnen soms grote hagelstenen produceren, die schade kunnen veroorzaken aan eigendommen, gewassen en voertuigen. Ze kunnen ook verwondingen veroorzaken als je erdoor wordt geraakt.
Windstoten
Sterke winden die gepaard gaan met onweer kunnen bomen omverwerpen, dakpannen van huizen afblazen en losse voorwerpen in gevaarlijke projectielen veranderen.
Tornado’s
In zeldzame gevallen kunnen sommige onweersbuien tornado’s voortbrengen, die extreem destructief kunnen zijn.
Het is dus belangrijk om tijdens onweer een veilige schuilplaats op te zoeken, bij voorkeur binnenshuis, weg van ramen en elektrische apparaten. Als je buiten bent en geen schuilplaats kunt vinden, is het raadzaam om open velden en hoge punten te vermijden en jezelf zo laag mogelijk te houden, bijvoorbeeld in een greppel.
Hoe groot is de kans dat de bliksem inslaat in je huis?
De kans dat de bliksem inslaat in je huis is relatief klein, maar niet onbestaande. Verschillende factoren beïnvloeden deze kans, zoals bijvoorbeeld de locatie. Sommige gebieden hebben vaker te maken met onweer dan andere. In regio’s met frequent onweer, zoals het midden van de VS, is de kans op een blikseminslag groter dan in gebieden waar onweer zeldzamer is.
Ook de hoogte kan bepalend zijn. Als je huis op een heuvel of andere verhoogde locatie staat, is de kans groter dat het wordt getroffen. Als er hogere structuren in de buurt van je huis staan, zoals bomen of andere gebouwen, kunnen die de bliksem eerst aantrekken, wat het risico voor je huis verkleint.
Grote, vrijstaande huizen, vooral met metalen onderdelen of constructies, kunnen bliksem aantrekken. Ook huizen met schouwen, watertorens, of antennes lopen een verhoogd risico.
Overspanning
Hoewel de kans dat bliksem direct in een gemiddeld huis inslaat relatief klein is, kan bliksem die in de buurt inslaat nog steeds schade veroorzaken. Overspanning kan elektrische systemen en apparaten beschadigen. Het is daarom raadzaam om bij onweer elektrische apparaten los te koppelen en overspanningsbeveiligers te gebruiken.
Bovendien is het aanbevolen om in gebieden met een hoge bliksemactiviteit bliksembeveiligingssystemen te installeren om huizen en gebouwen te beschermen. Deze systemen kunnen de bliksem veilig naar de grond geleiden en zo schade voorkomen.
Waarom zijn kinderen bang voor onweer?
Monsters onder het bed
Kinderen leven in een wereld waarin de grens tussen realiteit en fantasie vaak vaag is. Als volwassene denk je bij het horen van een donderslag misschien aan de bliksem die het veroorzaakte, maar een kind kan het zien als een eng monster dat brult. Hun levendige verbeelding kan het geluid vertalen naar iets veel dreigender dan het in werkelijkheid is.
Het onbekende
Wat je niet kent, kan eng zijn. Dat geldt zeker voor kinderen. Het onweer is voor hen iets mysterieus en onvoorspelbaar. En laten we eerlijk zijn, die onvoorspelbaarheid kan ook voor volwassenen intimiderend zijn.
Aanvoelen van ouderlijke angst
Kinderen zijn kleine sponzen die alles opzuigen. Als jij als ouder bang bent voor onweer, is de kans groot dat je kind die angst oppikt. Ze kijken naar jou voor geruststelling, en als je angstig bent, kunnen ze denken dat er echt iets is om bang voor te zijn.
De angst voor onweer bij volwassenen
Eerdere ervaringen
Soms ligt de angst voor onweer bij volwassenen in een traumatische ervaring uit het verleden. Misschien ben je ooit in een zware storm terechtgekomen, had je te maken met overstromingen of was er blikseminslag dichtbij.
Controle verliezen
Volwassenen zijn gewend om de controle te hebben over hun leven. Onweer is een herinnering dat we soms geen controle hebben over de natuur en onze omgeving. Deze onvoorspelbaarheid kan bij sommigen gevoelens van angst en onzekerheid oproepen.
Zorg voor naasten
Als volwassene heb je niet alleen verantwoordelijkheid voor jezelf, maar ook voor anderen. De angst voor onweer kan versterkt worden door de zorg voor je kinderen, huisdieren of eigendommen.
Hoe kun je met deze angst omgaan?
Neem het serieus
De angst van je kind is reëel en het is belangrijk dat je zijn angst serieus neemt. Misschien kun je zijn angst wat ombuigen door een grappig en beeldend verhaal te verzinnen over de lichtflitsen en donder.
Lees je in!
Kennis is macht! Leer jezelf en je kinderen over wat onweer is. Er zijn veel kindvriendelijke boeken en video’s die dit op een leuke en educatieve manier uitleggen.
Geluid maskeren
Zet wat rustgevende muziek op of gebruik een white noise machine om het geluid van het onweer te dempen.
Gezelschap
Samen zijn tijdens een storm kan geruststellend zijn. Of het nu een familielid is, een vriend of een huisdier, gezelschap kan een groot verschil maken.
Houd de onweer buiten
Dat wil zeggen, houd de gordijnen dicht, zodat de lichtflitsen minder zichtbaar zijn.
Professionele hulp
Als je merkt dat je angst voor onweer je dagelijks leven beïnvloedt – of dat van je kind -, is het misschien tijd om professionele hulp te zoeken. Er is geen schande in het zoeken naar hulp, en soms is dat precies wat we nodig hebben om onze angsten te overwinnen.
Extra informatie
Omgaan met angst bij kleine kinderen
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
© afbeelding: 123rf.com
