Draagmoederschap is een overeenkomst waarbij een vrouw (de draagmoeder) instemt om een kind te dragen en te bevallen voor een ander persoon of stel (de bedoelde ouders). Het kan zijn dat de bedoelde ouders niet in staat zijn om op natuurlijke wijze kinderen te krijgen. Het draagmoederschap kan dan een oplossing bieden om hun gezin te stichten of uit te breiden.
Twee soorten draagmoederschap
Er zijn twee hoofdtypen van draagmoederschap:
- Traditioneel draagmoederschap
- Draagmoederschap met behulp van een eiceldonor (ook wel bekend als een gestationeel draagmoederschap).
Bij traditioneel draagmoederschap wordt de draagmoeder ook de genetische moeder van het kind, omdat haar eicel wordt gebruikt. Bij een gestationeel draagmoederschap daarentegen, wordt de eicel van de bedoelde moeder of een donor gebruikt. De draagmoeder heeft hierdoor geen genetische link met het kind heeft.
De regelgeving rondom draagmoederschap
In Nederland is draagmoederschap niet bij wet verboden, maar het wordt niet gereguleerd door specifieke wetgeving. Dit kan leiden tot complexe juridische kwesties. Belangrijk is te weten dat commercieel draagmoederschap, waarbij de draagmoeder wordt betaald bovenop haar medische kosten, in Nederland wettelijk niet is toegestaan. Alleen een zogenaamd ‘altruïstisch‘ draagmoederschap, waarbij de draagmoeder niet betaald wordt voor haar dienst, maar wel een vergoeding ontvangt voor gemaakte kosten, is toegestaan.
Kind en draagmoeder: Wie is de moeder volgens de wet?
Volgens het Nederlands recht is de vrouw die het kind baart de juridische moeder. Dus wanneer het kind geboren wordt, is de draagmoeder in eerste instantie de wettelijke moeder. Daarna kan de moederschapsoverdracht plaatsvinden. Dit kan bijvoorbeeld door adoptie of erkenning door de bedoelde ouders. De procedure varieert afhankelijk van de specifieke situatie. Het is aan te raden om juridisch advies in te winnen om ervoor te zorgen dat alles correct en volgens de regels verloopt.
Het belang van juridisch- en medisch advies
Zowel voor de draagmoeder als voor de bedoelde ouders is het belangrijk om zowel medisch als juridisch advies in te winnen voorafgaand aan de overeenkomst. Dit helpt om te verzekeren dat alle partijen volledig begrijpen wat het proces inhoudt en welke risico’s, verplichtingen en rechten ermee gemoeid zijn.
Vanuit medisch oogpunt moeten potentiële draagmoeders voldoen aan bepaalde gezondheidsnormen en criteria. Deze criteria omvatten leeftijd, algemene gezondheid, en een succesvolle voorgeschiedenis van zwangerschap. Het is cruciaal dat de draagmoeder begrijpt wat de medische procedures en risico’s zijn. Ook is het belangrijk dat ze emotioneel klaar is voor deze rol.
Juridisch gezien kan de situatie ingewikkeld zijn. Zoals eerder vermeld, is de draagmoeder in eerste instantie de wettelijke moeder van het kind. Dit betekent dat zij en haar partner (als ze die heeft) aanvankelijk alle rechten en plichten ten opzichte van het kind hebben. De overdracht van deze rechten en plichten naar de bedoelde ouders is een ingewikkeld proces en varieert per geval. Een juridisch adviseur kan helpen om dit proces soepel en correct te laten verlopen.
Een overeenkomst opstellen
Vóór de conceptie moet er een overeenkomst worden opgesteld tussen de draagmoeder en de bedoelde ouders. Hoewel deze overeenkomst niet wettelijk bindend is in Nederland, helpt het om de intenties en verwachtingen van alle betrokken partijen vast te leggen. Het is raadzaam om deze overeenkomst met een juridisch adviseur op te stellen.
Het is belangrijk om in deze overeenkomst gedetailleerd vast te leggen hoe de kosten worden gedekt, wat de rechten en plichten van beide partijen zijn en hoe eventuele complicaties zullen worden aangepakt. Hoewel deze overeenkomst niet bindend is, kan ze als leidraad dienen voor de rechtbank bij eventuele geschillen.
Wat zijn ongeveer de kosten van draagmoederschap?
Het is belangrijk op te merken dat de kosten van draagmoederschap sterk variëren, afhankelijk van verschillende factoren zoals de specifieke regeling, de gebruikte medische procedures, de juridische kosten en of je de procedure in Nederland of in het buitenland ondergaat. Daarnaast is het in Nederland niet toegestaan om een draagmoeder financieel te compenseren buiten de directe kosten die zij maakt voor de zwangerschap.
Hier zijn enkele van de belangrijkste kostenposten:
Medische kosten
Dit omvat de kosten van de vruchtbaarheidsbehandeling, inclusief IVF (in-vitrofertilisatie), hormoonbehandelingen voor de draagmoeder, prenatale zorg, de kosten van de bevalling en eventuele onvoorziene medische kosten die kunnen ontstaan tijdens de zwangerschap of na de geboorte.
Juridische kosten
Dit zijn de kosten voor het inhuren van een juridisch adviseur om je te begeleiden bij het proces en om de nodige documenten en overeenkomsten op te stellen. Deze kosten kunnen ook de gerechtskosten omvatten als het nodig is om de wettelijke status van het kind en de ouderschapsoverdracht te regelen.
Reis- en verblijfskosten
Als de draagmoeder ver weg woont of als de procedure in het buitenland wordt uitgevoerd, kunnen er reis- en verblijfskosten zijn.
Verzekering
Het is aan te raden om een verzekering af te sluiten die de medische kosten van de draagmoeder dekt in geval van complicaties.
Onkostenvergoeding voor de draagmoeder
In Nederland is commercieel draagmoederschap verboden. Dit betekent dat je de draagmoeder niet mag betalen voor haar dienst. Je mag haar wel een vergoeding geven voor de directe kosten die zij maakt tijdens de zwangerschap, zoals medische kosten, reiskosten voor medische afspraken, kosten voor voeding, en eventuele kosten voor zwangerschapskleding.
De totale kosten kunnen dus sterk variëren. In Nederland is het mogelijk dat de kosten oplopen tot enkele duizenden euro’s, voornamelijk door medische en juridische kosten. In landen waar commercieel draagmoederschap is toegestaan, zoals sommige staten in de VS, kunnen de kosten oplopen tot €100.000 of meer, omdat daar ook de vergoeding voor de draagmoeder bij inbegrepen is. Het is altijd belangrijk om van tevoren een duidelijk financieel plan op te stellen, zodat je volledig voorbereid bent op de kosten die je te wachten staan.
Kun je zomaar draagmoeder worden?
Hoewel draagmoederschap een nobel streven is, kan niet iedereen zomaar draagmoeder worden. Er zijn specifieke medische en psychologische criteria waaraan moet worden voldaan. Medisch gezien moet een potentiële draagmoeder een succesvolle zwangerschapsgeschiedenis hebben, in goede algemene gezondheid verkeren en voldoen aan een bepaalde leeftijdsgrens, meestal tussen de 21 en 40 jaar. Psychologisch gezien moet ze emotioneel klaar zijn voor de uitdagingen van het draagmoederschap en bereid zijn om het kind na de geboorte af te staan aan de beoogde ouders. Bovendien is het belangrijk dat de draagmoeder juridisch advies inwint om ervoor te zorgen dat ze volledig begrijpt wat de juridische implicaties en het proces zijn.
Hoe kom je in aanmerking voor een draagmoeder?
Als je een draagmoeder nodig hebt om een kind te krijgen, zijn er verschillende manieren om er een te vinden. De meest voorkomende methoden zijn via informele netwerken (familie of vrienden), bemiddelingsbureaus of online platforms. Het is essentieel om in gedachten te houden dat in Nederland commercieel draagmoederschap verboden is. In de praktijk betekent dit dat je alleen een vergoeding mag betalen voor de daadwerkelijk gemaakte kosten door de draagmoeder. Als je een draagmoeder hebt gevonden, is het belangrijk dat je medische en juridische professionals raadpleegt om het proces te begeleiden. Het is ook essentieel om open en eerlijke communicatie met de draagmoeder te hebben over alle aspecten van het proces.
Kan je als draagmoeder het kind houden?
Volgens de Nederlandse wetgeving is de vrouw die het kind baart de wettelijke moeder van het kind. Dit betekent dat de draagmoeder in eerste instantie alle wettelijke rechten en verplichtingen ten opzichte van het kind heeft.
In theorie zou de draagmoeder dus kunnen besluiten om het kind te houden. Dit is echter een zeer complexe situatie, zowel emotioneel als juridisch. Over het algemeen is het niet de intentie van de draagmoeder om het kind te houden, en de meeste draagmoeders gaan deze overeenkomst aan met de volle intentie om het kind na de geboorte aan de beoogde ouders te geven.
Het is essentieel dat alle partijen de overeenkomst en alle mogelijke scenario’s, inclusief dit scenario, grondig bespreken en begrijpen voordat ze het draagmoederschapstraject ingaan. Professioneel juridisch advies is hierbij ook cruciaal.
Extra informatie
Homoseksuele koppels en een kinderwens
Eiceldonatie, een hoopvol pad naar ouderschap
Wat is de juiste voeding tijdens je zwangerschap
Bronvermelding
Tekst: Marion Middendorp
© afbeelding: 123rf.com
